U Beogradu, 27. jula 2023. godine, Inicijativa A 11 je predstavila dosije „Antisocijalni efekti Zakona o socijalnoj karti“ koji se bavi primenom Zakona o socijalnoj karti u Medija centru u Beogradu.
Budući da je prošlo više od petnaest meseci od početka primene ovog Zakona stekli su se uslovi za sumiranje zaključaka o posledicama koje je Zakon imao na sistem socijalne zaštite. Zakonom o socijalnoj karti uspostavljen je Registar Socijalna karta, jedinstveni registar koji sadrži preko 135 opštih i pojedinačnih podataka o aktuelnim i potencijalnim korisnicima iz socijalne zaštite.
Inicijativa A 11 ukazuje da je od početka primene ovog Zakona preko 27.000 ljudi izgubilo pravo na novčanu socijalnu pomoć, što predstavlja udeo od oko 15% od ukupnog broja korisnika.
Registar socijalna karta je gotovo potpuno onemogućio socijalnim radnicima da uzmu učešće u proceni ekonomsko-socijalnog statusa pojedinca čime je ljudski faktor u odlučivanju o pravima stavljen u drugi plan. Osim negativne automatizacije, Registar socijalna karta je doprineo i dehumanizaciji sistema socijalne zaštite i uz netransparentan algoritam funkcionisanja uzrok je brojnim problemima. Pored unošenja nesigurnosti u domenu ostvarivanja prava iz socijalne zaštite, neselektivnom obradom podataka krši se i pravo na privatnost pripadnika već dovoljno marginalizovanih zajednica. Takođe primena Registra neproporcionalno utiče na određene kategorije građana, a najviše na romsku populaciju – prezastupljenu u sistemu socijalne zaštite.
Ovi i drugi problemi su detaljno prikazani u online dosijeu o primeni Zakona o socijalnoj karti (dostupnom na linku: https://antisocijalnekarte.org/) gde se na jednom mestu mogu pronaći svi do sada prikupljeni podaci o njegovoj primeni. Osim opštih aspekata, predstavljeni su i pojedinačni, tipični slučajevi povrede prava korisnika nastali primenom Registra o socijalnoj karti, koji se takođe mogu naći u ovom dosijeu.
Pored predstavnika Inicijative A 11, na ovom događaju je govorila i Ana Toskić Cvetinović, izvršna direktorka Partnera Srbije, koja je dala poseban osvrt na Zakon o socijalnoj karti iz ugla zaštite podataka o ličnosti.
Predstavnici Inicijative A 11 su ukazali na to da će da nastave sa praćenjem dalje implementacije Zakona o socijalnoj karti, u skladu sa čim će se informacije u online dosijeu redovno ažurirati i dopunjavati.
Sistem socijane zaštite mora biti usaglašen sa realnim potrebama onih kome taj sistem i služi. Međutim, početkom primene Zakona o socijalnoj karti dogmatična proizvoljnost nametnuta je kao alat odlučivanja o raspodeli ovih prava što je dovelo do navedenih negativnih posledica. Zbog toga je neophodno da se ovaj propis uskladi sa društvenim realnostima kako bi socijalna zaštita bila ono što treba da bude – solidarna pomoć najugroženijima koju pruža celo društvo.